کم ‌آبی در ورزش

هنگام ورزش آب زیادی به دلیل عرق‌ریزی و تنفس از دست می‌رود.لذا مصرف یک و نیم لیتر آب در طول روز و قبل از تمام وعده های غذایی، نه تنها منجر به کاهش وزن شما خواهد شد بلکه وزن کاهش یافته را تا مدت ها حفظ خواهد کرد. آب عنصری حیاتی در بدن است و نقش مهمی در تعیین غلظت خون بر عهده دارد. حین تمرینات ورزشی سوخت و ساز بدن زیاد می‌شود، عضلات بشدت کار می‌کنند و دمای بدن بالا می رود، کلیه سعی در جذب آب بیشتر از ادرار و دفع کمتر آن دارد. کم آبی جدی بدن می تواند منجر به مشکلات گوارشی، کلیوی، خستگی، سردرد، مشکلات پوستی، و مشکلات مثانه شود. به ازای هر هزار کیلو کالری مصرفی تقریبا یک لیتر آب باید دریافت شود. کم آبی اثر سوئی بر روی بدن ورزشکار دارد. با از دست دادن ۴٪ از آب بدن ۳۰٪ از توانایی های ورزشکار کاسته می شود.
با بیشتر شدن شدت ورزش، طولانی شدن مدت آن و زیادتر شدن دما و رطوبت، دفع آب بیشتر می‌شود. اگر آب از دست رفته جبران نشود عملکرد دچار اختلال خواهد شد. اگر آب دفعی معادل 1 تا 2 در صد وزن بدن باشد، عملکرد هوازی را به خطر می‌اندازد. شواهدی نشان دهند،‌این حد کاهش آب، به هنگام ورزش‌های غیر هوازی یا قدرتی، آثار منفی به جای می‌گذارند، ناچیزند.


اطمینان از جذب آب کافی
بهترین نشانه کاهش در جریان یک فعالیت بدنی، وزن کردن بدن است. در حقیقت، تقریبا 100 در صد از کاهش وزن به هنگام یک جلسه تمرین ورزشی، ناشی از کاهش آب است. بنابراین مقدار آب مورد نیاز برای جایگزین کردن آب از دست رفته، به‌طور قطع معادل با تفاوت وزن بدن قبل و بعد از تمرین است. اگر ورزشکاری پس از ورزش به میزان 1800 گرم سبکتر شده باشد‌ این بدان معنی است که او به مصرف حداقل 1800گرم آب و قبل از تمرین بعدی نیاز دارد و اگر به میزان دو درصد از وزن بدنش کم شده باشد نباید به او اجازه شرکت در تمرینات بعدی را داد.

ورزشکاران را تشویق کنید تا وزن خود را به طور مرتب کنترل کنند. تنها تشنگی نشانه کم آبی بدن نیست. در بسياري موارد ورزش واقعا واکنش تشنگي را مختل می‌کند. به هنگام ورزش شما مقدار زيادي آب را قبل از احساس تشنگي از دست می‌دهيد و قبل از اينکه به‌طور کامل کم آبي شما جبران شود، احساس تشنگي از بين مي‌رود. بنابراين براي تامین نيازتان به آب نمی‌توانيد به حس تشنگي اکتفا کنيد. به عنوان يک ورزشکار، لازم است که به‌طور آگاهانه بيش از آنچه دوست داريد آب بنوشيد، به‌ويژه زماني که در گرما ورزش می‌کنيد.


توصیه‌هایی به ورزشکاران درباره مایعات:
• دو ساعت قبل از تمرین یا مسابقه حدود 500 میلی لیتر مایعات بنوشید.
• به هنگام ورزش هر 15 تا 20 دقیقه یک‌بار، 150تا 300 میلی لیتر آب بنوشید.
• هنگام ورزش احساس تشنگی ملاک درستی مبنی بر نیاز ورزشکار به آب نیست، احساس تشنگی هنگام ورزش، ممکن است معرف کاهش دو درصدی وزن بدن باشد.
• مصرف نوشیدنی‌های حاوی کربوهیدرات و الکترولیت به میزان مطلوب در حین تمرینات و یا مسابقات طولانی‌تر از یک ساعت ادامه دارند.
• در طول تمرین سخت که بیشتر از یک ساعت طول می‌کشد، توصیه می‌شود به ازای هر یک ساعت تمرین، 30 تا 60 گرم کربو هیدرات مصرف شود تا اکسیداسیون کربو هیدرات حفظ شده و خستگی به تعویق افتد.
• استفاده از محلول هیدراسیون حاوی سدیم ( 5/0 تا7/0 گرم در هر لیتر آب )در طول تمرینات بیشتر از یک ساعت توصیه می‌شود، زیرا ممکن است در افزایش ذائقه موثر بوده و ضمن افزایش بازجذب آب و احتمالا از احساس آبزدگی در افراد خاصی که بیش از حد مایعات می‌نوشند، جلوگیری کند.
• مایعاتی که معطر، تا حدودی نمکدار، سرد (10 تا 12 درجه سانتیگراد )یا شیرین هستند، ممکن است نوشیدن ارادی را تحریک کند.
• پس از ورزش، به ازای هر کیلوگرم کاهش وزن ناشی از فعالیت، 1250 تا1500 میلی لیتر مایعات بنوشید تا ادرار دفعی نیز جبران شود.
• سدیم، پتاسیم و کلر، الکترولیتهای عمده‌ای هستند که در قالب عرق دفع می‌شوند. الکترولیت‌ها می‌توانند با مصرف یک نوشیدنی ورزشی مناسب یا اضافه کردن اندکی نمک به وعده غذایی پس از ورزش و مصرف غذاهای غنی از پتاسیم، برای مثال موز، پرتقال و ... جبران شوند.

تشنگی عامل مناسبی برای شروع به خوردن آب در حین ورزش نیست. از طرفی زیاده‌روی در نوشیدن آب می تواند مشکلاتی برای ورزشکار بوجود بیاورد.

آب عنصری حیاتی برای فعل و انفعلات بدن است. همچنین نقش بسیار مهمی در تعیین غلظت خون به عهده دارد. هنگام ورزش بیشتر عرق می‌کنید، دمای بدن بالا می رود و سوخت و ساز آن افزایش می یابد؛ همه این عوامل باعث می شود تا آب بیشتری دفع کنید.
کاهش اصولی وزن در گروی تامین آب حین ورزش

بسته به شدت ورزش و میزان آبی که از دست داده اید، عوارض مختلفی را تجربه خواهید کرد. گفته می‌شود با از دست دادن 1% از وزن بدن به دلیل کم آبی احساس تشنگی خواهید کرد. با رسیدن این مقدار به 2% کیفیت فعالیت ورزشی شما بطور محسوسی پایین می‌آید و اگر 4% وزن خود را از دست دهید تا 30% از توانایی های ورزشی و عملکردتان کاسته می شود.

تاثیر مستقیم نوشیدن آب کافی در سلامت ورزش

اهمیت گردش خون حین ورزش 2 چندان می‌شود. عضلات بشدت کار می‌کنند و نیازمند انرژی و اکسیژن هستند. همچنین مواد زاید تولیدی باید برداشته و دفع شوند. عمق و تعداد تنفس زیاد می‌شود و خون باید مدام از ریه ها عبور کند تا اکسیژن کافی به بدن برسد. جریان خون پوست زیاد می‌شود تا با تعریق دمای بدن کاهش یابد و مواد زاید دفع شوند. کلیه ها نیز بشدت کار می‌کنند.

با از دست دادن آب، حجم خون کم و غلظت آن زیاد می‌شود. با کاهش حجم خون، قلب برای خونرسانی به بافت های مختلف باید تندتر و پرقدرت‌تر بزند. افزایش غلظت نیز چسبندگی خون را بیشتر و حرکت آن در رگ ها را کند می‌کند. از طرفی، سطح الکترولیت‌های بسیار مهم خون، از جمله سدیم و پتاسیم که عملکرد بسیار مهمی در قسمت های مختلف بدن مثل قلب، دارند بالا می رود. بدن باید سطح آنها را تنظیم کند و اگر کم آبی خیلی شدید شود، از توان آن خارج شده و بسته به میزان افزایش عوارض خود را به جای می‌گذارد.
کم آبی مفرط عامل سکته قلبی هنگام ورزش

افزایش دمای بدن، کاهش هوشیاری و دقت، گرفتگی عضلات و خستگی زودرس از دیگر عواقب کم آبی بدن است. حتی ممکن است کم آبی باعث ایجاد حالت تهوع در شما شود و اگر در هوای گرم به شدت ورزش کنید و به کم آبی بدن اهمیت ندهید، خطر سکته قلبی شما را تهدید می کند.
هنگام ورزش برای آب خوردن منتظر تشنگی نباشید

بسته به شدت ورزش، مدت زمان آن، شرایط آب و هوایی و فصلی، نیاز به خوردن آب تغییر می‌کند. نباید صبر کنید حتما تشنه شوید تا آب بخورید؛ تشنگی یعنی آب بدنتان کم شده، درحالی که ما می خواهیم بدن را در شرایط مطلوبی نگهداریم.
آبرسانی به بدن پیش، حین و بعد از ورزش

اگر تمرینات شدیدی ندارید مثلا 30 دقیقه یا کمتر تمرین می‌کنید و در طول روز آب کافی مصرف کرده‌اید نیازی به مصرف آب قبل از تمرین ندارید. اما اگر 30 دقیقه تمرینات شدیدی دارید یا در محیط گرم و مرطوب تمرین می‌کنید، بهتر است حداقل 15 دقیقه تا یک ساعت قبل از تمرین یک تا دو لیوان آب مصرف کنید.

درصورتی که تمرینات شما تا یک ساعت یا بیشتر زمان می‌برد، می‌توانید یک و 2 ساعت قبل از ورزش، هربار یک تا دو لیوان آب بنوشید. اگر تمرینات سنگینی بیشتر از یک ساعت دارید، سه ساعت قبل از تمرین نیز2 تا سه لیوان آب مصرف کنید.

اگر قرار است 30 دقیقه یا کمتر ورزش کنید، در طول ورزش نیازی به خوردن آب ندارید. می توانید قبل و بعد از تمرین آب بدن خود را تامین کنید. اما در تمرینات با مدت زمان حدود یک ساعت و بیشتر به آب خوردن حین تمرین نیاز پیدا می‌کنید. توصیه می‌شود هر 15 تا 20 دقیقه حدود نیم تا یک لیوان ( 150 -350 سی سی) بسته به شدت ورزش و شرایط محیطی، آب بنوشید. البته اگر در روند تمرینتان اخلال ایجاد نمی‌کند، می توانید کل آب مصرفی خود را محاسبه کنید و در طول تمرین به طور مستمر آن را بنوشید.

باید بدانید کاهش وزن بعد از ورزش به دلیل از دست دادن آب است، پس خوشحال نشوید! برای اندازه گیری دقیق آب مصرفی بعد از تمرین بایستی وزن دقیق خود را بدانید و به ازای هر نیم کیلوگرم کاهش وزن حداقل 500 سی سی آب مصرف کنید. چرا که بعد از تمرین همچنان دمای بدن شما و سوخت وسازش بالاست. بنابراین نیاز دارید 2 تا سه لیوان برای جبران هر نیم کیلوگرم کاهش وزن آب بنوشید. بعد از چندبار تکرار این شیوه و اندازه گیری وزن خود، می توانید به طور تقریبی میزان آب مورد نیاز خود را مصرف کنید.

آب خیلی سرد حین تمرین یا بلافاصله بعد از آن برای بدن شما ضرر دارد و آب ولرم ممکن است حالتان را بد کند. بهتر است آب کمی خنک باشد تا به پایین آوردن دمای بدنتان کمک کند و هم احساس خوبی از خوردن آن داشته باشید.

اگر تمرینات شما یک ساعت یا کمتر است، تنها خوردن آب کفایت می کند. اما اگر بیشتر تمرین می‌کنید باید به فکر مایعاتی باشید که میزان مناسبی کربوهیدرات(%6-%8) نیز داشته باشند. خوردن مواد قندی زیاد پیش از تمرین باعث ترشح انسولین و برهم خوردن تنظیم قند خون حین ورزش می شود. نوشیدنی های ورزشی حاوی بیش از 10% قند مثل آب میوه‌ها نباید قبل یا حین ورزش استفاده شوند چرا که دارای اثرات منفی روی عملکرد فرد می باشند و می توانند منجر به ناراحتی گوارشی، اسهال، درد شکم و تهوع در فرد شوند.
علائم کم آبی بدن

توجه کنید که همه این علائم لزوما با هم ظاهر نمی‌شوند. همچنین بسته به میزان کم آبی بدن شدت علائم متفاوت است.

علائم کم آبی بدن عبارتند از احساس خستگی و کاهش توان و انرژی، احساس گرمای شدید و سرخ شدن پوست، بی حالی و ضعف، تهوع، خشکی دهان و گلو، بروز سردرد و سرگیجه، افزایش ضربان قلب، گرفتگی عضلات، کاهش تمرکز.

برای پایش میزان آب بدن خود قبل از انجام تمرینات باید به رنگ ادرار و وزن خود توجه کنید. ادرار خیلی پررنگ و کم نشان از کم آبی بدن دارد. چون اندازه گیری مدام وزن برای همه مقدور و شاید لازم نیست، توجه به رنگ ادرار و میزان آبی که فرد در طول روز مصرف کرده برای عموم افراد ورزشکار کافی است.

-نوشیدن آب در اوایل صبح بسیار بهتر از قهوه و سایر نوشیدنی ها منجر به کنترل فشار خون می شود.

-آب میوه های مختلف و نوشابه های سودا به هیچ وجه نمی توانند جایگزین آب آشامیدنی شوند.

-هنگامی که بدن کم آب است، بدن به دلایل متعددی چاقی و ابتلا به بسیاری از بیماری ها را تجربه می کند.

- کم آبی بدن همچنین احتمال بروز اگزما، آکنه و پسوریازیس را افزایش می دهد. ترک و خشکی پوست لب نیز یکی دیگر از نشانه های کم آبی بدن است.

- مقادیر کم آب و مواد معدنی قلیایی مانند منیزیم و کلسیم منجر به مشکلات هضم مانند گاستریت، زخم معده و ریفلاکس اسید می شود.

- هنگامی که بدن آب خود را از دست می دهد، راه های هوایی را برای ذخیره کردن آب محدود می کند و این دلیلی برای ابتلا به آسم و آلرژی است.

- دیابت بزرگسالان بر اثر کم شدن آب بدن بوجود می آید.

-هنگامی که بدن شما به مقادیر کافی آب دریافت نمی کند، سموم و زباله ها شروع به رشد می کنند و این روند التهاب، درد و عفونت کلیه ها و مثانه را به همراه دارد.

- آرتریت روماتوئید یکی از عوارض کم شدن آب بدن است. این وضعیت موجب درد مفاصل می شود. علائم این بیماری تا حد زیادی با مصرف آب و تامین املاح بدن کاهش می یابد.

- اگر خیلی تشنه باشید، ممکن است بدن تان سیگنال های غلط به گیرنده های گرسنگی در مغز بفرستد. در بسیاری موارد، وقتی بدن کم آب می شود، تمایل فرد به مصرف غذاهای نمکی افزایش می یابد. پس بار دیگر که احساس گرسنگی کردید، بد نیست یک لیوان آب بنوشید و ببینید آیا احساس گرسنگی تان برطرف می شود یا خیر.